Oficjum o Męce Pańskiej
Zaczynają się psalmy, które zebrał święty Ojciec nasz Franciszek dla uczczenia i upamiętnienia, i uwielbienia Męki Pana. Odmawia się je przy wszystkich godzinach dnia i nocy. Zaczynają się od komplety Wielkiego Piątku, ponieważ tej nocy Pan nasz Jezus Chrystus został pojmany i uwięziony.
I wiadomo, że św. Franciszek odmawiał w ten sposób to oficjum: najpierw odmawiał modlitwę, której nas nauczył Pan i Mistrz: Najświętszy Ojcze nasz itd. z modlitwami pochwalnymi, tzn. Święty, święty, święty, jak się wyżej zawiera. Po modlitwach pochwalnych z oracją zaczynał tę antyfonę: Święta Maryjo. Najpierw odmawiał psalmy o Świętej Maryi, potem inne wybrane przez siebie psalmy, a na zakończenie wszystkich psalmów mówił psalmy o Męce Pańskiej. Po zakończeniu psalmu odmawiał tę antyfonę: Święta Maryjo Dziewico; odmówieniem antyfony kończyło się oficjum.
[Część I: Na święte triduum Wielkiego Tygodnia i na dni w ciągu roku]
KOMPLETA
Antyfona.
1Święta Maryjo, Dziewico, wśród niewiast na świecie nie urodziła się podobna Tobie, 2 Córko i Służebnico najwyższego Króla, Ojca niebieskiego, Matko najświętszego Pana naszego Jezusa Chrystusa, Oblubienico Ducha Świętego: módl się za nami wraz ze św. Michałem Archaniołem i wszystkimi mocami nieba, i wszystkimi świętymi do Twego najświętszego, umiłowanego Syna, Pana i Mistrza.
Chwała Ojcu. Jak było…
Psalm [I]
1 Boże, objawiłem Tobie moje życie * łzy moje położyłeś przed Twoim obliczem (Ps 55, 9).
2 Wszyscy nieprzyjaciele moi zło przeciw mnie obmyślali (Ps 40, 8 – R) * i wspólnie odbyli naradę (Ps 70, 10b – G)[1].
3 Odpłacili mi złem za was * i nienawiścią za moją miłość (por. Ps 108, 5).
4 Zamiast mnie miłować, uwłaczali mi * ja zaś modliłem się (Ps 108, 4).
5 Mój Ojcze Święty (J 17, 11), Królu nieba i ziemi, nie odstępuj ode mnie * bo zagraża ucisk i nie ma nikogo, kto by udzielił pomocy (Ps 21, 12 – R).
6 Nieprzyjaciele moi zawrócą (R) wstecz * w jakimkolwiek dniu wezwę Ciebie: oto wiem, że jesteś moim Bogiem (Ps 55, 10 – por. R).
7 Przyjaciele moi i moi bliscy przybliżyli się i stanęli naprzeciw mnie * moi bliscy z daleka stanęli (por Ps 37, 12 – R).
8 Oddaliłeś ode mnie moich znajomych * uznali mnie za wstrętnego dla siebie, jestem jak więzień i wyjść nie mogę (Ps 87, 9 – por. R).
9 Ojcze Święty (J 17, 11), nie oddalaj ode mnie Twej pomocy (Ps 21, 20) * Boże mój, pamiętaj o pomocy dla mnie (por. Ps 70, 12).
10 Przyjdź mi z pomocą * Panie, Boże zbawienia mego (Ps 37, 23).
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu.
Jak była na początku i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Antyfona.
1 Święta Maryjo, Dziewico, wśród niewiast na świecie nie urodziła się podobna Tobie, 2 Córko i Służebnico najwyższego Króla, Ojca niebieskiego, Matko najświętszego Pana naszego Jezusa Chrystusa, Oblubienico Ducha Świętego: módl się za nami wraz ze św. Michałem Archaniołem i wszystkimi mocami nieba, i wszystkimi świętymi do Twego najświętszego, umiłowanego Syna, Pana i Mistrza.
Chwała Ojcu. Jak było…
Wiadomo, że tę antyfonę wyżej przytoczoną odmawia się we wszystkich godzinach. Zastępuje ona antyfonę, kapitulum, hymn, werset i orację, zarówno w jutrzni, jak i w innych Godzinach. Każda Godzina składała się tylko z tej antyfony i z odpowiednich psalmów. Na zakończenie oficjum św. Franciszek zawsze odmawiał:
Błogosławmy Panu Bogu żywemu i prawdziwemu (1 Tes 1, 9); oddawajmy Mu zawsze sławę, chwałę, cześć, błogosławieństwo (por. Ap 4, 9) i wszelkie dobra. Amen. Amen. Niech się stanie. Niech się stanie.
——————————————————————————–
[1] Litera R oznacza Psałterz rzymski; G – Psałterz galikański.
JUTRZNIA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [II]
1 Panie, Boże zbawienia mego * wołałem we dnie i w nocy przed Tobą.
2 Niech dojdzie moja modlitwa przed Twoje oblicze * nakłoń ucha Twego na moją prośbę (Ps 87, 2-3).
3 Spójż na moją duszę i uwolnij ją * ze względu na mych nieprzyjaciół wybaw mnie (Ps 68, 19).
4 Ponieważ ty odłączyłeś (R) mnie od łona, nadziejo moja od piersi mej matki * Tobie jestem oddany od urodzenia.
5 Od łona matki mojej Ty jesteś moim Bogiem * nie odstępuj ode mnie (Ps 21, 10-12a).
6 Ty znasz moją hańbę i moje zawstydzenie * i niesławę moją.
7 Wszyscy, którzy mnie prześladują, są przed Twoim obliczem * me serce oczekiwało hańby i nędzy.
8 I czekałem na kogoś, kto by się ze mną smucił i nie było nikogo * na kogoś, kto by pocieszył i nie znalazłem (Ps 68, 20-21).
9 Boże, niegodziwcy powstali przeciw (R) mnie * i zgromadzenie możnych czyhało na me życie i nie zważali na Ciebie (Ps 85, 14).
10 Zaliczono mnie między schodzących do grobu * stałem się jak człowiek bez pomocy, wolny wśród umarłych (Ps 87, 5-6a).
11 Ty jesteś najświętszym Ojcem moim * Królu mój i Boże mój (Ps 5, 3b; 43, 5a).
12 Pośpiesz mi z pomocą * Panie, Boże zbawienia mego (Ps 37, 23).
PRYMA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [III]
1 Zmiłuj się nade mną, Boże, zmiłuj się nade mną * bo w Tobie ufa dusza moja.
2 I w cieniu Twoich skrzydeł będę miał nadzieję * dopóki nie przeminie nieprawość.
3 Będę wołał do mego najświętszego Ojca najwyższego * Pana (R), który dobrze mi czyni.
4 Posłał z nieba i uwolnił mnie * tych, którzy mnie depczą, wydał na pohańbienie.
5 Zesłał Bóg miłosierdzie swoje i prawdę swoją * duszę moją wyrwał (Ps 56, 1-5a) od bardzo mocnych nieprzyjaciół moich i od tych, którzy mnie nienawidzą, ponieważ umocnili się nade mną (por. Ps 17, 18).
6 Sidła zastawili na moje nogi * i ugięli moją duszę.
7 Wykopali dół przede mną * i wpadli do niego.
8 Gotowe serce moje, Boże, gotowe serce moje * zaśpiewam i psalm odmówię.
9 Zbudź się, chwało moja, zbudź harfo i cytro * ja obudzę się o świcie.
10 Będę Cię chwalił wśród ludów, Panie * i będę Ci mówił psalm wobec narodów.
11 Bo miłosierdzie Twoje aż do niebios zostało wywyższone * i aż pod chmury prawda Twoja.
12 Wznieś się ponad niebiosa, Boże * a chwała Twoja ponad całą ziemię (Ps 56, 7-12).
Wiadomo, że wyżej przytoczony psalm zawsze odmawia się w prymie.
TERCJA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [IV]
1 Zmiłuj się nade mną, Boże, bo podeptał mnie człowiek * cały dzień zwalczał mnie i uciskał.
2 Moi nieprzyjaciele przez cały dzień mnie deptali * ponieważ wielu przeciwko mnie walczyło (Ps 55, 2-3).
3 Wszyscy nieprzyjaciele moi zło przeciw mnie obmyślali * niegodziwe zamiary przeciwko mnie powzięli (Ps 40, 8b-9a – por. R).
4 Ci, którzy strzegli mojej duszy * wspólnie odbyli naradę (Ps 70, 10).
5 Wyszli na zewnątrz * i rozmawiali (R) razem (G) (por. Ps 40, 7-8).
6 Wszyscy, którzy mnie widzieli, wyśmiewali się ze mnie * mówili ustami i kiwali głową (Ps 21, 8).
7 Ja zaś jestem robak, a nie człowiek * pośmiewisko ludzkie i wzgarda pospólstwa (Ps 21, 7).
8 Ze względu na nieprzyjaciół stałem się wielkim pośmiewiskiem dla moich bliskich * i postrachem dla moich znajomych (Ps 30, 12).
9 Ojcze Święty (J 17, 11), nie oddalaj ode mnie Twej pomocy * wejrzyj ku mojej obronie (por. Ps 21, 20).
10 Pośpiesz mi z pomocą * Panie Boże zbawienia mego (Ps 37, 23).
SEKSTA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [V]
1 Głosem moim wołałem do Pana * głosem moim błagałem Pana.
2 Wylewam przed Jego obliczem moją modlitwę * i moje utrapienie Jemu wyznaję.
3 Gdy duch mój ze mnie uchodził * Ty znałeś ścieżki moje.
4 Na drodze, którą chodziłem * pyszni ukryli na mnie sidło (por. R).
5 Rozglądałem się w prawą stronę i widziałem * i nie było nikogo, kto by mnie poznał.
6 Straciłem możność ucieczki * i nie ma nikogo, kto ratowałby moje życie (Ps 141, 2 5).
7 Bo dla Ciebie znosiłem hańbę * zawstydzenie okryło moją twarz.
8 Stałem się obcy dla moich braci * i cudzoziemcem dla synów mej matki.
9 Ojcze Święty (J 17, 11), żarliwość o dom Twój pożera mnie * i zniewagi urągających Tobie spadły na mnie (por. Ps 68, 8-10).
10 Z radością przeciw mnie zbiegli się * nagromadzili na mnie kary, a ja nie wiedziałem (Ps 34, 15).
11 Liczniejsi są nad włosy mej głowy ci * którzy nienawidzą mnie bez powodu.
12 Umocnili się nieprzyjaciele moi, którzy mnie niesprawiedliwie prześladowali * oddawałem to, czego nie zrabowałem (Ps 68, 5).
13 Powstali niegodziwi świadkowie * pytali mnie o to, czego nie wiedzieli (Ps 34, 11).
14 Oddawali mi złem za dobro (Ps 34, 12) i uwłaczali mi * ponieważ postępowałem dobrze (Ps 37, 21).
15 Ty jesteś najświętszym Ojcem moim * Królu mój i Boże mój (Ps 5, 3b; 43, 5a).
16 Pośpiesz mi z pomocą * Panie Boże zbawienia mego (Ps 37, 23).
NONA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [VI]
1 O, wy wszyscy, którzy przechodzicie drogą * zwróćcie uwagę i zobaczcie, czy jest boleść, jak boleść moja (Lm 1, 12).
2 Bo otoczyła mnie sfora psów * obległa mnie gromada złoczyńców (Ps 21, 17).
3 Oni zaś zastanawiali się i przyglądali mi się * podzielili między siebie moje szaty i rzucili los o moją suknię (Ps 21, 18b-19).
4 Przebili moje ręce i moje stopy * policzyli wszystkie moje kości (Ps 21, 17c-18a -R).
5 Otworzyli na mnie swoje usta * jak lew, który porywa i ryczy (Ps 21, 14).
6 Zostałem jak woda wylany * i rozsypały się wszystkie moje kości (Ps 21, 15a-b).
7 I serce moje stało się podobne do wosku topniejącego * we wnętrzu moim (Ps 21, 15c – R)
8 Moc moja wyschła jak skorupa * a język mój przywarł do podniebienia mego (Ps 21, 16a-b).
9 I dali mi żółć na pokarm * i w moim pragnieniu napoili mnie octem (Ps 68, 22).
10 I w proch śmierci mnie strącili (por. Ps 21, 16c) * i nad miarę powiększyli ból ran moich (Ps 68, 27b).
11 Zasnąłem i powstałem (Ps 3, 6 – R) * i Ojciec mój najświętszy przyjął mnie z chwałą (por. Ps 72, 24c).
12 Ojcze Święty (J 17, 11), ująłeś moją prawą rękę i według Twej woli wyprowadziłeś mnie * przyjąłeś mnie z chwałą (Ps 72, 24 – R).
13 Cóż bowiem mam w niebie * i czego chciałem od Ciebie na ziemi? (por. Ps 72, 25).
14 Zobaczcie, zobaczcie, że ja jestem Bogiem, mówi Pan * wywyższę się wśród narodów i wywyższę się na ziemi (por. Ps 45, 11).
15 Błogosławiony Pan Bóg Izraela (Ps 71, 18a; Łk 1, 68a), który odkupił dusze swoich sług swoją własną krwią najświętszą * i nie opuści nikogo, kto w Nim ufność pokłada (por. Ps 33, 23 – R).
16 I wiemy, że przyszedł * że przyjdzie sądzić sprawiedliwość (por. Ps 95, 13a-b – R).
NIESZPORY
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [VII]
1 Wszystkie narody klaszczcie w dłonie * chwalcie Boga radosnym głosem.
2 Bo Pan wysoki * straszliwy, Król wielki nad całą ziemią (Ps 46, 2-3).
3 Bo najświętszy Ojciec z nieba, Król nasz, przed wiekami * posłał z wysoka swego umiłowanego Syna i dokonał zbawienia na ziemi (por. Ps 73, 12).
4 Niech weselą się niebiosa i raduje ziemia, niech poruszy się morze i to, co je napełnia * będą cieszyć się pola i wszystko, co na nich się znajduje (Ps 95, 11-12a).
5 Śpiewajcie Mu pieśń nową * śpiewaj Panu, cała ziemio (Ps 95,1).
6 Bo Pan jest wielki i godzien wielkiej chwały * straszliwy ponad wszystkich bogów (Ps 95, 4).
7 Oddajcie Panu, plemiona narodów, oddajcie Panu chwałę i cześć * oddajcie Panu chwałę Jego imienia (Ps 95, 7-8a)..
8 Składajcie ciała wasze w ofierze i dźwigajcie Jego święty krzyż * i zachowujcie aż do końca Jego najświętsze przykazania (por. Łk 14, 27; 1 P 2, 21).
9 Niech całą ziemia zadrży przed Jego obliczem * powiedzcie wśród narodów, że Pan zakrólował z drzewa (por. Ps 95, 9b-10a – G/R)
Dotąd odmawia się codziennie od Wielkiego Piątku do święta Wniebowstąpienia. W święto zaś Wniebowstąpienia dodaje się następujące wersety:
10 I wstąpił do nieba, i siedzi po prawicy najświętszego Ojca w niebie (por. Skład Apostolski); bądź wywyższony, Boże, ponad niebiosa * a chwała Twoja ponad całą ziemię (Ps 56, 6).
11 I wiemy, że przyszedł, że przyjdzie sądzić sprawiedliwość (por. Ps 95, 13a-b – R).
Wiadomo, że od Wniebowstąpienia do Adwentu w taki sam sposób odmawia się codziennie ten psalm, mianowicie: Wszystkie narody ze wspomnianymi wyżej wersetami, mówiąc Chwała Ojcu, tam gdzie kończy się psalm, mianowicie: że przyjdzie sądzić sprawiedliwość.
Wiadomo, że wymienione wyżej psalmy odmawia się od Wielkiego Piątku do Niedzieli Zmartwychwstania. Odmawia się je również w ten sposób od oktawy Zesłania Ducha Świętego do Adwentu i od oktawy Objawienia Pańskiego do Niedzieli Zmartwychwstania z wyjątkiem niedziel i głównych świąt, w które się nie odmawia; w inne zaś dni odmawia się codziennie.
[Część II: W okresie Wielkanocnym]
Kompleta
W Wielką Sobotę Wieczorem
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [VIII]
1 Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu * Panie, pospiesz mi na pomoc.
2 Niech się zawstydzą i zmieszają ci * którzy czyhają na moje życie.
3 Niech zawrócą wstecz i zarumienią się ze wstydu * którzy mi źle życzą.
4 Niech natychmiast zawrócą zawstydzeni ci * którzy mi mówią: „dobrze ci tak, dobrze ci tak”.
5 Niech się radują i cieszą w Tobie wszyscy, którzy Cię szukają * i ci, którzy kochają Twoje zbawienie, niech mówią zawsze: Pan niech będzie uwielbiony.
6 Ja zaś jestem biedny i ubogi * Boże wspomóż mnie.
7 Ty jesteś wspomożycielem moim i wybawcą moim * Panie, nie zwlekaj (Ps 69, 2-6).
JUTRZNIA
Niedzieli Zmartwychwstania
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [IX]
1 Śpiewajcie Panu pieśń nową * bo cuda uczynił.
2 Poświęcił swego umiłowanego Syna prawicą swoją * i świętym swoim ramieniem.
3 Pan oznajmił swoje zbawienie * swoją sprawiedliwość objawił w obliczu narodów (por. Ps 97, 1-2).
4 W owym dniu zesłał Pan miłosierdzie swoje * a nocą pieśń jego (por. Ps 41, 9a-b).
5 Oto jest dzień, który Pan uczynił * radujmy się w nim i weselmy (Ps 117, 24).
6 Błogosławiony, który przychodzi w imię Pana * Bóg jest Panem i zajaśniał nam (Ps 117, 26a-27a).
7 Niech weselą się niebiosa i raduje ziemia, niech poruszy się morze i to, co je napełnia * będą cieszyć się pola i wszystko, co na nich się znajduje (Ps 95, 11-12a).
8 Oddajcie Panu plemiona narodów, oddajcie Panu chwałę i cześć * oddajcie Panu chwałę Jego imienia (Ps 95, 7-8a).
Dotąd odmawia się od niedzieli Zmartwychwstania do święta Wniebowstąpienia codziennie, we wszystkich godzinach z wyjątkiem nieszporów, komplety i prymy. W nocy Wniebowstąpienia dodaje się następujące wersety:
9 Królestwa ziemskie, śpiewajcie Bogu * grajcie na cytrze Panu.
10 Grajcie na cytrze Bogu, który wstępuje na niebiosa * ku wschodowi.
11 Oto nada głosowi swemu mocne brzmienie, dajcie chwałę Bogu, który jest nad Izraelem * wspaniałość Jego i moc wśród obłoków.
12 Przedziwny Bóg w świętych swoich * Bóg Izraela sam da moc i potęgę swemu ludowi, błogosławiony Bóg (Ps 67, 33-36). Chwałą Ojcu.
I wiadomo, że ten psalm z podanymi wyżej wersetami odmawia się co dzień od Wniebowstąpienia do oktawy Zesłania Ducha Świętego: na jutrznię, tercję, sekstę i nonę. Chwała Ojcu dodaje się po błogosławiony Bóg, a nie w innym miejscu.
Także wiadomo, że w ten sposób odmawia się tylko jutrznię w niedzielę i główne święta od oktawy Zesłania Ducha Świętego do Adwentu i od oktawy Objawienia Pańskiego do Czwartku Wieczerzy Pańskiej, bo tego dnia Pan spożywał Paschę ze swymi uczniami; można też na jutrznię lub na nieszpory odmawiać inny psalm, mianowicie: Będę wysławiał Cię, Panie, itd. (Ps 29) jak jest w psałterzu; i to od niedzieli Zmartwychwstania do święta Wniebowstąpienia, a nie później.
PRYMA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Paslm: Zmiłuj się nade mną, Boże, zmiłuj się nade mną – jak wyżej [Ps III]
TERCJA, SEKSTA I NONA
Psalm: Śpiewajcie – jak wyżej [Ps IX].
NIESZPORY
Psalm: Wszystkie narody – jak wyżej [Ps VII].
[Część III: Na niedziele i główne święta]
Zaczynają się inne psalmy, które zebrał również św. Ojciec nasz Franciszek. Odmawia się je zamiast poprzednich psalmów o Męce Pańskiej w niedziele i główne święta od oktawy Zesłania Ducha Świętego do Adwentu i od oktawy Objawienia Pańskiego do Czwartku Wieczerzy Pańskiej; należy uważać, aby odmawiać je w tym dniu, ponieważ jest to Pascha Pańska.
KOMPLETA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Boże, wejrzyj – jak było w psałterzu [Ps VIII].
JUTRZNIA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Śpiewajcie – jak wyżej [Ps IX]
PRYMA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Zmiłuj się nade mną, Boże, zmiłuj się nade mną – jak wyżej [Ps III].
TERCJA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [X]
1 Radośnie wykrzykuj Bogu cała ziemio, mówcie psalm imieniu Jego * dajcie cześć Jego chwale.
2 Mówcie Bogu: jak przejmujące grozą są dzieła twoje, Panie * nieprzyjaciele Twoi będą Ci schlebiać ze względu na wielką moc Twoją.
3 Niech wielbi Cię cała ziemia i gra Ci na cytrze * psalm niech mówi Twemu imieniu (Ps 65, 1-4).
4 Wszyscy, którzy boicie się Boga, przyjdźcie, słuchajcie, a opowiem * jak wielkie rzeczy uczynił mej duszy.
5 Do Niego wołałem moimi ustami * i z radością wysławiałem moim językiem (Ps 65, 16-17 – R).
6 I wysłuchał głosu mego ze swego świętego przybytku * a moje wołanie przed Jego obliczem (Ps 17, 7c-d).
7 Błogosławcie narody Pana naszego * i rozgłaszajcie Jego chwałę (Ps 65, 8).
8 I będą błogosławione w Nim wszystkie pokolenia ziemi * wszystkie narody będą Go wysławiać.
9 Błogosławiony Pan Bóg Izraela * który sam działa wielkie cuda (R).
10 I na wieki błogosławione imię Jego majestatu * i całą ziemię napełni Jego majestat; niech się stanie, niech się stanie (Ps 71, 17c-19).
SEKSTA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [XI]
1 Niech wysłucha cię Pan w dniu utrapienia * imię Boga Jakuba niech cię otoczy opieką.
2 Niech ześle ci pomoc ze świętego [miejsca] * i ze Syjonu niech cię strzeże.
3 Niech pamięta o wszystkich twych ofiarach * a twoja ofiara całopalenia niech będzie tłusta.
4 Niech ci udzieli według twego serca * i każdy twój zamiar utwierdzi.
5 Będziemy się cieszyć z twego ocalenia * i doznamy wywyższenia w imieniu Pana Boga naszego (Ps 19, 6 – R).
6 Niech Pan spełni wszystkie twoje prośby, * teraz poznałem, że (Ps 19, 2-7) Pan posłał Jezusa Chrystusa swego Syna * i będzie sądził ludy w sprawiedliwości (Ps 9, 9b).
7 I stał się Pan ucieczką dla ubogich, wspomożycielem w odpowiednim czasie, w utrapieniu * i niech mają w Tobie nadzieję ci, którzy poznali Twe imię (Ps 9, 10-11a – R).
8 Błogosławiony Pan, Bóg mój (Ps 143, 1b), bo stał się obrońcą moim i ucieczką moją * w dniu mego utrapienia.
9 Będę Ci grał na cytrze, Wspomożycielu mój, bo Bóg moim obrońcą * Bogiem moim, miłosierdziem moim (por. Ps 58, 17c-18).
NONA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [XII]
1 W Tobie, Panie, położyłem nadzieję, nie będę zawstydzony na wieki * w sprawiedliwości Twojej uwolnij mnie i wyrwij mnie.
2 Nakłoń ku mnie Twego ucha * i zbaw mnie.
3 Bądź dla mnie Bogiem obrońcą i miejscem warownym * abyś mnie zbawił (Ps 70, 1b-3b).
4 Ponieważ Ty jesteś otuchą moją, Panie * Panie, nadziejo moja od młodości mojej.
5 W tobie zostałem utwierdzony od poczęcia, od łona matki mojej Ty jesteś moim obrońcą * w Tobie zawsze śpiewam (Ps 70, 5-6).
6 Niech usta moje napełnią się czcią, abym śpiewał chwałę Twoją * przez cały dzień wielkość Twoją (Ps 70, 8).
7 Wysłuchaj mnie, Panie, bo łaskawe jest Twoje miłosierdzie * spójrz na mnie poprzez wielkość zmiłowań Twoich.
8 I nie odwracaj Twego oblicza od sługi Twojego * bo jestem w utrapieniu, wysłuchaj mnie szybko (Ps 68, 17-18).
9 Błogosławiony Pan, mój Bóg (Ps 143, 1b), bo stał się obrońcom moim i ucieczką moją * w dniu mego utrapienia.
10 Będę Ci grał na cytrze, Wspomożycielu mój, bo Bóg moim obrońcą * Bogiem moim, miłosierdziem moim (por. Ps 58 17c-18).
NIESZPORY
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Wszystkie narody – jak wyżej [Ps VII].
[Część IV: W czasie Adwentu]
Zaczynają się inne psalmy, zebrane również przez św. Ojca naszego Franciszka. Odmawia się je zamiast poprzednich psalmów o Męce Pańskiej od Adwentu do wigilii Bożego Narodzenia, a nie później.
KOMPLETA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [XIII]
1 Dokądże, Panie, będziesz o mnie zapominał? * Dokądże będziesz odwracał oblicze Twoje ode mnie?
2 Jak długo będę chował zamiary w mej duszy * boleść w sercu moim przez dzień?
3 Dokądże mój nieprzyjaciel będzie wynosił się nade mnie? * Spójrz i wysłuchaj mnie, Panie, Boże mój.
4 Oświeć moje oczy, bym kiedy nie zasnął w śmierci * by nieprzyjaciel mój kiedy nie powiedział: Przemogłem go.
5 Ci, którzy mnie uciskają, będą się radować, jeśli się zachwieję * lecz ja zaufałem Twemu miłosierdziu.
6 Moje serce rozraduje się w Twoim zbawieniu; będę śpiewał Panu, który mnie dobrem obdarzył * i będę grał na cytrze imienia Najwyższego Pana (Ps 12, 1-6).
JUTRZNIA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [XIV]
1 Będę Cię wysławiał, Panie, Ojcze najświętszy, Królu nieba i ziemi * ponieważ mnie pocieszyłeś.
2 Ty jesteś Bogiem, Zbawicielem moim * będę działał z ufnością i nie ulęknę się (por. Iz 12, 1-2b).
3 Pan moją mocą i chwałą moją 8 i stał się moim zbawieniem (Wj 15, 2a-b; Iz 12, 2c-d).
4 Prawica twoja, Panie, wsławiła się mocą, prawica Twoja, Panie, poraziła nieprzyjaciela * i potęgą twojej chwały powaliłeś przeciwników moich (por. Wj 15, 6-7a).
5 Niech zobaczą ubodzy i niech się radują * szukajcie Boga, a będzie żyła wasza dusza (Ps 68, 33).
6 Niech Go sławią niebo i ziemia * morze i wszystko, co w nich się porusza.
7 Bo Bóg zbawi Syjon * i zostaną odbudowane miasta Judy (R).
8 I zamieszkają tam * i wezmą je w dziedzictwo.
9 I posiądzie je potomstwo sług Jego * i miłujący Jego imię w nich zamieszkają (Ps 68, 35-37).
PRYMA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Zmiłuj się nade mną, Boże, zmiłuj się nade mną – jak wyżej [Ps III].
TERCJA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Radośnie wykrzykuj Bogu – jak wyżej [Ps X].
SEKSTA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Niech wysłucha cię – jak wyżej [Ps XI].
NONA
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: W Tobie, Panie, położyłem nadzieję – jak wyżej [Ps XII].
NIESZPORY
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm: Wszystkie narody – jak wyżej [Ps VII].
Wiadomo także, że nie odmawia się całego psalmu, lecz tylko do wersetu: Niech cała ziemia zadrży przed Jego obliczem. Należy pamiętać, by odmówić cały werset: Składajcie ciała wasze. Po tym wersecie mówi się: Chwała Ojcu i w ten sposób odmawia się nieszpory codziennie od Adwentu do wigilii Bożego Narodzenia.
[Część V: W okresie Bożego Narodzenia do oktawy Objawienia Pańskiego]
NIESZPORY
na Boże Narodzenie
Antyfona. Święta Maryjo, Dziewico.
Psalm [XV]
1 Wysławiajcie Boga, wspomożyciela naszego (Ps 80, 2a) * wykrzykujcie radosnym głosem Panu Bogu żywemu i prawdziwemu (por. Ps 46, 2b).
2 Bo Pan wysoki * straszliwy, Król wielki nad całą ziemią (Ps 46, 3).
3 Bo najświętszy Ojciec z nieba, Król nasz, przed wiekami (Ps 73, 12a) posłał z wysoka swego umiłowanego Syna * który narodził się z błogosławionej Dziewicy, świętej Maryi.
4 On zwrócił się do mnie: „Ty jesteś moim Ojcem” * a ja go uznam za pierworodnego, wywyższonego ponad królów ziemi (por. Ps 88, 27a. 28).
5 W owym dniu zesłał pan miłosierdzie swoje * a nocą pieśń Jego (por. Ps 41, 9a-b).
6 Oto dzień, który Pan uczynił * radujmy się w nim i weselmy (Ps 117, 24).
7 Ponieważ najświętsze, umiłowane Dziecię zostało nam dane i narodziło się dla nas (por. Iz 9, 6) w drodze i położone zostało w żłobie * bo nie miało miejsca w gospodzie (por. Łk 2, 7).
8 Chwała na wysokościach Panu Bogu * a na ziemi pokój ludziom dobrej woli (por. Łk 2, 14).
9 Niech weselą się niebiosa i raduje ziemia, niech poruszy się morze i to, co je napełnia * będą cieszyć się pola i wszystko, co na nich się znajduje (Ps 95, 11-12a).
10 Śpiewajcie Mu pieśń nową * śpiewaj Panu, ziemio cała (Ps 95, 1).
11 Bo Pan jest wielki i godny wielkiej chwały * straszliwy ponad wszystkich bogów (Ps 95, 4).
12 Oddajcie Panu, plemiona narodów, oddajcie Panu chwałę i cześć * oddajcie Panu chwałę Jego imienia (Ps 95, 7-8a).
13 Składajcie ciała wasze w ofierze i dźwigajcie Jego święty krzyż * i zachowujcie aż do końca Jego najświętsze przykazania (por. Łk 14, 27; 1 P 2, 21).
Wiadomo, że ten psalm odmawia się we wszystkich Godzinach od Bożego Narodzenia do oktawy Objawienia Pańskiego. Jeśli ktoś chciałby odmawiać to Oficjum św. Franciszka, odmawia się je w ten sposób: na początku mówi się Ojcze nasz z modlitwami pochwalnymi: Święty, Święty, Święty. Po skończeniu modlitw pochwalnych z oracją zaczyna się antyfonę, jak wyżej: Święta Maryjo z psalmem przeznaczonym dla każdej Godziny dnia i nocy. I należy je odmawiać z wielkim uszanowaniem.
____________
Komentarz
Oficjum rozłożone jest na cały rok liturgiczny, dlatego tytuł pozornie nie zupełnie odpowiada treści. W kodeksie As w poprzedzających rubrykach brak tytułu, pisarz podał tylko informację, że jest to oficjum św. Franciszka. Marianus z Florencji wyliczając dzieła Świętego, określa ten zbiór psalmów jako „pewne pobożne oficjum ku czci Pana naszego Jezusa Chrystusa, które [św. Franciszek] zmieniał stosownie do uroczystości”.
Pierwszy Wadding dał tytuł: Oficjum o Męce Pańskiej. W związku z tym znawcy pism Franciszkowych dyskutowali nad słusznością takiego tytułu. Felder[1] wnioskując, że chodzi o główne tajemnice życia Boga-Człowieka, z tym, że tajemnica krzyża jest punktem centralnym. Schmucki[2] zwraca uwagę na znaczenie wyrazu „passio” w dziełach Ojców Kościoła i w średniowieczu: oznaczało ono całe dzieło zbawienia łącznie ze zmartwychwstaniem. Było ono zapewne nieobce Franciszkowi, zatem tytuł Waddinga odpowiadałby określeniu tej tajemnicy Chrystusa w szerszym znaczeniu.
Autorstwo św. Franciszka (głównie kompozycji) nie było kwestionowane, bo w tekstach rękopiśmiennych kopiści zgodnie powołują się na niego. Argumentem dającym większą pewność są – według Cambella – cytaty z psałterza rzymskiego. Franciszkowi i jego braciom znany był psałterz rzymski, z niego są cytowane teksty w Regule niezatwierdzonej, w Liście do wiernych, w Zachęcie. Jak wiadomo, Franciszek dopiero w Regule z 1223 r. zalecił używanie psałterza galikańskiego.
Rękopiśmienne świadectwa tekstowe Oficjum nie są liczne. Tekst występuje w siedmiu kodeksach z XIII, XIV i XV w. Najbardziej liczy się kodeks As jako najbliższy pierwotnej redakcji, on też jest podstawą krytycznej redakcji w wydaniu Essera.
Poza kompozycją wersetów biblijnych Oficjum zawiera antyfonę i krótką modlitwę końcową, ułożone przez samego Franciszka.
Największa trudność przy opracowaniu tekstu stwarzają rubryki, ponieważ nie są jednolite w poszczególnych kodeksach. Esser przyjął najstarszy schemat podany w kodeksie As, ale dołączył ważniejsze szczegóły z innych rękopisów.
Czas powstania Oficjum, podobnie jak innych modlitw, jest nieznany. Wnioskowanie na podstawie doboru cytatów z psałterza rzymskiego, czy galikańskiego może być zawodne, ponieważ trudno określić, kiedy Franciszek naprawdę przeszedł na galikański (rzymski na ogół znano na pamięć).
Tego rodzaju modlitwy jak Oficjum o Męce Pańskiej łączono zwykle w średniowieczu z godzinami kanonicznymi. Możliwe, że zamieszczone w nim wyjątki z psalmów i z innych tekstów Pisma św. były szczególnie drogie Franciszkowi.
Charakterystyczną cechą modlitw Świętego jest częste powtarzanie niektórych ich fragmentów, jakby refrenu. W omawianym Oficjum Franciszek powtarza antyfonę: Święta Maryjo Dziewico, co jednocześnie jest dowodem jego czci dla Matki Pana